7244 sayılı Yeni Koronavirüs (Covıd-19) Salgınının Ekonomik Ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (17.04.2020 tarih ve 31102 Sayılı RG.) ile; 4857 sayılı İş Kanunu'na eklenen Geçici 10. madde (fesih yasağı ve ücretsiz izin hakkı) ve 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'nun Geçici 23. Maddesinde yapılan değişiklik ile aynı Kanun'a eklenen Geçici 24. ve 25. Maddeler

 

I. 4857 SAYILI İŞ KANUNU’ na eklenen GEÇİCİ 10. MADDE:

17 Nisan 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 7244 sayılı Kanun ile 4857 sayılı İş Kanunu’na Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren geçerli olmak üzere 3 ay süreyle fesih yasağı ve aynı süre ile işçiye ücretsiz izin verilebilmesine ilişkin aşağıda yer verilen Geçici Madde 10 eklenmiştir.

Geçici Madde10:

“Bu Kanunun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25 inci maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından feshedilemez.

Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilir. Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermez.

Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilir.

Cumhurbaşkanı birinci ve ikinci fıkrada yer alan üç aylık süreleri altı aya kadar uzatmaya yetkilidir.”

 

II. 4447 SAYILI İŞSİZLİK SİGORTASI KANUNU’na eklenen GEÇİCİ 24. MADDE :

GEÇİCİ MADDE 24-

"Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte iş sözleşmesi bulunmakla birlikte 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15/3/2020 tarihinden sonra 51 inci madde kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve bu Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, Fondan günlük 39,24 Türk lirası nakdi ücret desteği verilir. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamaz.

Birinci fıkra kapsamında ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezası uygulanır ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.

Bu madde kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlananlardan 5510 sayılı Kanuna göre genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, aynı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri Fondan karşılanır.

Bakanlık, nakdi ücret desteğine ilişkin ödeme usul ve esaslarını belirlemeye ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye yetkilidir.” 

 

III.4447 SAYILI İŞSİZLİK SİGORTASI KANUNU’NDA YAPILAN DİĞER DEĞİŞİKLİKLER :

7244 Sayılı Kanun ile 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Geçici 23. Maddesine ekleme yapılmış, ayrıca Kanun’a Geçici 25. Madde eklenerek Covid-19 nedeniyle yapılan kısa çalışma başvurularının inceleme koşulları hafifletilmiş ve kolaylaştırılmıştır.

Geçici 23. maddede yapılan eklemeye göre,  Covid-19 nedeniyle yapılan kısa çalışma başvuruları İşkur tarafından başvuru tarihinden itibaren “uygunluk tespitleri hariç olmak” üzere 60 gün içinde sonuçlandırılacaktır.

Eklenen Geçici 25. maddeye göre; “Yeni koronavirüs (Covid-19) sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.”

 

IV.  DEĞİŞİKLİKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ:

    1. Fesih Yasağı (İş Kanunu Geçici Madde 10/1):

-     İşverenler; Kanun’un yürürlüğe girdiği 17.04.2020 tarihinden itibaren 3 ay boyunca (4857 Sayılı İş Kanunu Madde 25/1-II) ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı haller hariç olmak üzere işçinin iş sözleşmesini feshedemeyecektir.

-    Fesih yasağı sadece işverene getirilmiş olduğundan, işçinin tabi olduğu Kanun kapsamında iş sözleşmesini feshetme hakkı devam edecek, ancak bu madde kapsamında işveren tarafından ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermeyecektir.

-   Fesih yasağına aykırı davranan işverenlere, sözleşmesi feshedilen her bir işçi için fiilin işlendiği (yani işçinin iş sözleşmesinin feshedildiği) tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilecektir.

     2. Ücretsiz İzin (İş Kanunu Geçici Madde 10/2):

-     Kanun’un yürürlüğe girdiği 17.04.2020 tarihinden itibaren 3 aylık süreyi geçmemek üzere işveren, işçiyi kısmen veya tamamen ücretsiz izne ayırabilir.

-   Her ne kadar Kanun maddesinde ücretsiz izin uygulaması ile kısa çalışma arasında bir ilişkilendirme yapılmamış olsa da  bu maddenin işyerinde kısa çalışma koşullarının oluşmaması sebebiyle kısa çalışma başvurusu yapılamadığı yahut kısa çalışma başvuru yapılmış olmakla birlikte işçinin kısa çalışma ödeneği alma koşullarını sağlayamadığı hallerde uygulanabileceği kanaatindeyiz. Yani, işyerinde önce kısa çalışma koşullarının oluşup oluşmadığına bakılmalı, koşulları mevcut ise önce kısa çalışma başvurusu yapılmalı, kısa çalışma başvurusunun yapılamadığı veya işçinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanamadığı durumlarda ücretsiz izin uygulamasına gidilmelidir. Kısa çalışma ödeneğinin günlük nakdi destekten daha yüksek bir tutar olacağı unutulmamalıdır.

-     Geçici 10. Madde ile getirilen ücretsiz izin uygulaması ile İş Kanunu’nun 24/III. Maddesinde düzenlenen zorlayıcı nedenlerin uygulanması arasında bir bağlantı kurulmamış olmakla birlikte, kronik hastalık, 65 yaş ve karantinaya gönderilme nedenleriyle çalışamayan işçilerin,  İş Kanunu m. 24/III de düzenlenen zorlayıcı nedene bağlı bir haftalık askı süresinin sonunda ücretsiz izne çıkarılması, bu işçilere İş Kanunun md. 40 uyarınca bir haftalık yarım ücret ödenmesi  gerektiği kanısındayız.

-  Ücretsiz izne çıkartılan çalışanlara koşulları sağlamaları halinde nakdi destek verilecek ayrıca Genel Sağlık Sigortası Primleri fondan karşılanacaktır.

-   İşveren, ücretsiz izne çıkardığı işçi için Sosyal Güvenlik Kurumu’na eksik gün bildirimini “28- Pandemi Ücretsiz İzin (4857 Geç. 10. Md)”  koduyla yapmalıdır.

   3.  Nakdi Destek /Günlük 39,24 TL (İşsizlik Sigortası Kanunu Geçici Madde 24):  

-   Destekten yararlanma koşulları

·   İşveren tarafından (İş Kanunun Geçici 10. Madde uyarınca) ücretsiz izne ayrılmış ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamıyor olmak (özellikle kısa çalışma uygulaması yapılmayan işyerlerinde çalışan 65 yaş üstü, kronik rahatsızlığı olan, karantinaya gönderilme nedenleriyle çalışamayan işçiler bu kapsamda yer alacaktır.)

·  İş sözleşmesi 15/3/2020 tarihinden sonra işsizlik ödeneği almaya hak kazanacak şekilde  feshedilmiş olmasına karşın İşsizlik Sigortası Kanununun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor olmak

·      Yaşlılık (emeklilik) aylığı almıyor olmak

 koşuluyla işçiler destekten yararlanabilecektir.  

Geçici 24. Maddede herhangi bir düzenleme yer almamakla birlikte, kısa çalışma ödeneğinde olduğu gibi  kronik hastalık, 65 yaş ve karantinaya gönderilme nedeniyle çalışamayan işçilere, İş Kanunu m. 40 gereği işveren tarafından bir haftaya kadar yarım ücret ödenmesi gerektiği, günlük nakdi ücret desteğinin bu bir haftadan sonra başlayacağı kanısındayız.

-      Başvuru Usulü

Geçici 24. Maddede işçinin nakdi destekten faydalanabilmesi için başvurunun işçi tarafından mı yoksa işveren tarafından mı yapılacağı hususunda bir açıklamaya yer verilmemiştir. Ancak başvurunun kısa çalışmada olduğu gibi işveren tarafından yapılmasının gerekeceği kanısındayız.  

-       İdari para cezası ve Yaptırım

·  Ücretsiz izne ayrılan ve nakdi destekten yararlanan işçilerin  fiilen çalıştırıldığının tespiti durumunda her işçi ve her ay için ayrı ayrı olmak üzere aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacak ve

·  İşçiye ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren hesaplanacak kanuni faizi ile birlikte işverenden  tahsil edilecektir.

4. Kısa Çalışma Başvurularının Değerlendirilmesi (İşsizlik Sigortası Kanunu Geçici Madde 23 ve 25):

-    Kısa çalışma ödeneği için uygunluk tespiti yapılması beklenmeyecek, işverenin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödeneği ödemeleri yapılacak (Geçici Madde 23),

-        İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir (Geçici Madde 25).